Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) του Τομεακού Προγράμματος Ανάπτυξης του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων 2021-2025.

 

Εισηγητής Μωυσής Μπερμπερής                        

περιφερειακός σύμβουλος Π.Ε. Ευρυτανίας.        

Στο πλαίσιο της θεσμικής επιταγής για μεσοπρόθεσμη στοχοθεσία και ορισμό αναπτυξιακών προτεραιοτήτων για τα έργα του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης έρχεται σήμερα για συζήτηση στο περιφερειακό συμβούλιο και με την ευχή να μην καταγραφεί ως τυπική υποχρέωση, ένα γενικό σχέδιο κατευθύνσεων για την διαχείριση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των εν λόγω αναπτυξιακών δράσεων.

Ένα θεωρητικό εργαλείο βγαλμένο μέσα απ τα καλά εγχειρίδια των πολυτεχνικών σχολών.

 Ένα σχέδιο βέβαια που δεν έχει αναφορά στα δύο άλλα σκέλη των μεσοπρόθεσμων χρηματοδοτικών εργαλείων ήτοι το νέο ΕΣΠΑ και το πρόγραμμα ανάκαμψης.

Θεωρούμε αυτονόητο ότι οι περιβαλλοντικές στοχεύσεις των όλων δραστηριοτήτων πρέπει να αντιμετωπιστούν ενιαία και ως αλληλεξαρτώμενες.

Με αυτή την λογική λοιπόν προσεγγίζουμε την μελέτη και θα προσπαθήσω επιγραμματικά να αναφερθώ  στα σημεία αιχμής του αποτυπώματος των ανθρωπογενών παρεμβάσεων στην Στερεά Ελλάδα και τις ανάγκες  άμεσων έργων  με πράσινο προσανατολισμό.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΤΟΜΕΑ

ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

Α) Βιομηχανική περιοχή Οινοφύτων- Ασωπός ποταμός

Β) Ευρύτερη βιομηχανική περιοχή Χαλκίδας- Τσιμεντάδικα

Γ) Εξορύξεις- μεταλλουργία

2) ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ- ΣΤΕΡΕΑ ΚΑΙ ΥΓΡΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ

Α) Ελάχιστη ως ανύπαρκτη πολιτική ανακύκλωσης

Β) Μεγάλες καθυστερήσεις στον περιφερειακό σχεδιασμό και την υλοποίηση των προβλεπόμενων έργων διαχείρισης απορριμμάτων

Γ) Επικίνδυνες πολιτικά οι όποιες σκέψεις για καύση σύμμεικτων απορριμμάτων στην βιομηχανία

Δ) Προβλήματα αποχετεύσεων καθώς και διάθεσης των αστικών και βιομηχανικών λυμάτων.

3) ΑΠΕ- ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ- Φ-Β

 Η Στερεά Ελλάδα μετέχει τα μέγιστα στο έως τώρα παραγόμενο ηλεκτρικό φορτίο από ΑΠΕ. Υπάρχει πλέον μια σχεδόν καθολική αντίδραση  των τοπικών κοινωνιών για νέες εγκαταστάσεις, δικαίως ή και αδίκως κάποιες φορές και σε αυτό πρέπει άμεσα να δοθεί  βιώσιμη  και δίκαιη λύση

4) ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ- ΑΓΡΟΤΟΔΙΑΤΡΟΦΗ

Η υπεράντληση υπογείων υδάτων όπως και η καθ’ υπερβολή χρήση φυτοφαρμάκων αποτελούν ένα ορατό πρόβλημα.

Υπάρχουν  προβλήματα ποιότητας του νερού ύδρευσης κυρίως στην Βόρειο Εύβοια.

 Ο Ευβοϊκός και ο Κορινθιακός είναι οι θάλασσες με τις μεγαλύτερες μονάδες ιχθυοκαλλιεργειών με τις όποιες επιπτώσεις κυρίως λόγο πλημμελούς εφαρμογής της κείμενης νομοθεσίας

5) ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΠΟ ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΚΑΙ ΣΕΙΣΜΟΥΣ

Η περιφέρειά μας έχει πληρώσει βαρύ τίμημα τα τελευταία χρόνια από τα εν λόγω φαινόμενα κυρίως λόγο έλλειψης έργων υποδομής

6) ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ- ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΝΑΤΟΥΡΑ

Ουσιαστικά απροστάτευτες πλέον μετά την πρόσφατη κατάργηση των φορέων διαχείρισης τους και τις συνέπειες του νέου αντιπεριβαλλοντικού νόμου.

7) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ- ΑΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ- ΥΠΑΙΘΡΟΣ

Η εγκατάλειψη της υπαίθρου και η συγκέντρωση των πληθυσμών στα αστικά κέντρα δεν μπορεί να αποτελέσει πλέον βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης.

Η πρόσφατη πανδημία μπορεί να αποτελέσει αντιπαράδειγμα άσκησης πολιτικών και νέα αντίληψη για την διαχείριση του δημόσιου χώρου όπως και της αστικής κινητικότητας.

ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΜΑΣ ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΤΩΡΑ ΚΑΙ ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΝΕΑ ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ

Ο προσανατολισμός ενός μεγάλου μέρους των διαθέσιμων πόρων στην πράσινη μετάβαση όπως και την ψηφιακή αναβάθμιση είναι προς την θετική κατεύθυνση αρκεί να συνοδευτεί από ένα θετικό κοινωνικό πρόσημο.

Θεωρούμε ως ανασταλτικό παράγοντα στο όλο εγχείρημα τον πρόσφατα ψηφισμένο αντιπεριβαλλοντικό νόμο 4685/2020 όπου εκεί θα πατήσουν οι όποιες επιμέρους εκτελεστικές πράξεις της διοίκησης για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Η ανάπτυξη των δράσεων για το περιβάλλον δεν πρέπει αυτή την φορά να έχει έναν αμυντικό- κατασταλτικό χαρακτήρα αλλά μια αμιγώς επιθετική μορφή και με έργα πράσινης ταυτότητας.

 Οι στοχοθεσίες για την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα όπως και η συναποδοχή της συμφωνίας των Παρισίων για το κλίμα είναι σε όλους μας γνωστές και λίγο πολύ εκ των ουκ άνευ.

Θέση μας είναι ότι οι μεσοπρόθεσμοι στόχοι πρέπει να είναι ακόμα πιο προωθημένοι σε διάλογο με τις τοπικές κοινωνίες για μια ενεργειακή δημοκρατία κοντρα στην ενεργειακή φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό.

Ολοκλήρωση των περιβαλλοντικών και χωροταξικών μεταρρυθμίσεων ( κτηματολόγιο, δασικοί χάρτες, αιγιαλός, ρέματα, τοπικά χωρικά σχέδια).

Δημιουργία πόλων καινοτομίας με την συνεργασία ερευνητικών κέντρων, πανεπιστημίων και επιχειρήσεων.

Ανάπτυξη των τοπικών υποδομών σε κρίσιμα έργα ύδρευσης, άρδευσης, αποχέτευσης και διαχείρισης απορριμμάτων. Προστασία των ευαίσθητων οικοσυστημάτων.

Προγράμματα αντιπλημμυρικής, αντιπυρικής και αντισεισμικής θωράκισης.

 Αναβάθμιση του ποικιλότροπου συστήματος μεταφορών με έμφαση στις σιδηροδρομικές συνδέσεις.

Ανάπλαση και επανάχρηση υποβαθμισμένων χώρων και εγκαταστάσεων εντός του αστικού ιστού.

 Ενίσχυση μετακίνησης βιομηχανίας σε οργανωμένες υποδομές και αναδιοργάνωση άτυπων περιοχών.

Πολιτικές αποκέντρωσης και επιστροφής των νέων στην ύπαιθρο με εκχώρηση καλλιεργήσιμης και βοσκήσιμης γης και με άλλα κίνητρα, θεσμικά και οικονομικά.

 Επιτάχυνση των προγραμματισμένων έργων του ΦΟΣΔΑ όπως και προώθηση του προγράμματος επεξεργασίας στερεών αποβλήτων και υλικών κατεδάφισης .  

Άμεση προτεραιότητα η  έμφαση στην ανακύκλωσης όπως και των αλλων  μορφων κυκλικής οικονομίας.

Βέβαια το αυτονόητο είναι ο χωρικός σχεδιασμός, η παρακολούθηση και ο έλεγχος των δράσεων παραγωγής με την ενίσχυση των δημόσιων ελεγκτικών μηχανισμών και την διάθεση των απαραίτητων πόρων.

Τα επιμέρους ζητήματα περιβαλλοντικής προστασίας κρίνονται την κάθε φορά και στο κάθε έργο  με βάση ένα συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο το όποιο ορίζει αρχες και προτεραιότητες που  εδώ πλέον υπάρχουν σημαντικά διαφορετικές πολιτικές προσεγγίσεις.

Θεωρούμε ότι το νέο θεσμικό πλαίσιο του Ν4685/2020 κινείται σε κατεύθυνση που δεν έχει στο κέντρο του ενδιαφέροντος αυτό που ευαγγελίζεται, δηλαδή τις ρυθμίσεις που ελαχιστοποιούν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

Το θέμα δεν είναι απλά τεχνοκρατικό αλλά πρωτίστως πολιτικοκοινωνικό.

 Έχουμε ως αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα μας  για μια βιώσιμη και δίκαιη ανάπτυξη,  την περιβαλλοντική προστασία και την αειφορία  και με το βλέμμα πάντα στραμμένο στις ανάγκες των πολλών.

Επειδή όμως οι προτεραιότητες μας οι στοχεύσεις μας καθώς και η μεθοδολογική μας προσέγγιση είναι σε αντιπαράθεση τόσο με τις κεντρικές κυβερνητικές πολιτικές, όσο και με την εν λόγω και έργω ταυτόσημη  Περιφερειακή αρχή με την κυβέρνηση , θα καταψηφίσουμε το εν λόγω σχέδιο μελέτης.