«Η έλλειψη αντιπλημμυρικών έργων στην κοιλάδα του Σπερχειού» του Γεωργίου Σκούρα.

ΕΠΕΡΩΤΗΣΗ                                                           

Προς τον Περιφερειάρχη Στερεάς Ελλάδας 

«Η έλλειψη αντιπλημμυρικών έργων στην κοιλάδα του Σπερχειού»

Πλημμύρες στην κοιλάδα του Σπερχειού συνέβαιναν πάντα. Όμως φαίνεται πως κάτι έχει αλλάξει. Τα τελευταία χρόνια γίνονται όλο και πιο συχνές. Ίσως η συχνότητα των φαινομένων να οφείλεται στην κλιματική αλλαγή, ή ορθότερα στη κλιματική κρίση, τις συνέπειες της οποίας βιώνουμε. Ίσως πάλι να βρισκόμαστε σε μια περίοδο μετάβασης, όπου τα έκτακτα καιρικά φαινόμενα τείνουν να γίνουν τακτικά.

Όμως, η πρόσφατη πλημμύρα του Δεκεμβρίου δεν αποτέλεσε ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο. Η βροχή που έπεσε ήταν λίγη περισσότερη από τη συνηθισμένη. Άλλωστε με βροχές μικρής και μεσαίας έντασης εμφανίζονται σοβαρά πλημμυρικά συμβάντα στην ευρύτερη περιοχή. Οι κάτοικοι κυρίως στο χωριό Κόμμα και οι αγρότες τις περιοχής, για άλλη μια φορά είδαν τις περιουσίες και τους κόπους μιας ζωής να χάνονται στα λασπόνερα. 

Πλημμύρισαν σπίτια, επιχειρήσεις, αποθήκες και κτηνοτροφικές μονάδες. Αγροτικές εκτάσεις μια απέραντη λιμνοθάλασσα. Η αποστράγγιση τους θα γίνει μετά από δύο μήνες και θα απαιτηθεί επιπλέον καλλιεργητικό κόστος από τους αγρότες με κίνδυνο να απολέσουν τα δικαιώματα των επιδοτήσεων, αν αυτή δεν επιτευχθεί.

Αιτία των παραπάνω καταστροφών δεν είναι άλλη από την απουσία ενός ολοκληρωμένου αντιπλημμυρικού σχεδιασμού που θα μπορούσε να αποτρέψει τις μεγάλες καταστροφές που σημειώθηκαν και βαραίνει αποκλειστικά τις Κυβερνήσεις της Χώρας και τους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (οι ευθύνες είναι διαχρονικές), που δεν φρόντισαν να θωρακίσουν με σύγχρονα αντιπλημμυρικά έργα και υποδομές την συγκεκριμένη περιοχή. Φαίνεται πως ακόμα μέχρι σήμερα δεν έχουν κατανοήσει ότι τα αντιπλημμυρικά έργα αποτελούν έργα προτεραιότητας. Δυστυχώς συνεχίζουν την ίδια πολιτική, χωρίς να υπάρχει κανένας σοβαρός σχεδιασμός που να λαμβάνει υπόψη, τους κινδύνους από τις πλημμύρες. Αυτή η απραξία δεκαετιών θα πρέπει να σταματήσει και να δοθεί άμεση προτεραιότητα στα αντιπλημμυρικά έργα.

Είναι βέβαια γνωστό εδώ και δεκαετίες ότι για να προστατευτεί από τα πλημμυρικά φαινόμενα η κοιλάδα του Σπερχειού απαιτούνται έργα και παρεμβάσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ και φυσικά απαιτούνται αρκετά χρόνια για την ολοκλήρωσή τους. 

Οι λογικές κάποιων ‘’άστο για αργότερα και βλέπουμε’’ θα πρέπει να σταματήσουν. Άλλωστε η Περιφέρεια δεν έχει κάνει συμβόλαιο με τον καιρό…. για ήπιες καιρικές συνθήκες. Κάποια στιγμή θα πρέπει να υπάρξει ένα σημείο εκκίνησης, ένα σημείο αναζήτησης και διεκδίκησης των απαραίτητων χρηματοδοτήσεων, για να ξεκινήσει να υλοποιείται ένας ολοκληρωμένος σχεδιασμός αντιπλημμυρικής, περιβαλλοντικής προστασίας, στην ευρύτερη περιοχή του Σπερχειού ποταμού που θα βάλει οριστικό τέλος στα πλημμυρικά φαινόμενα.

Η ευάλωτη αυτή περιοχή όφειλε να καταταγεί στην λίστα προτεραιότητας όσον αφορά την αντιπλημμυρική προστασία. Όμως ποτέ και από κανέναν δεν αντιμετωπίσθηκε ως τέτοια και ποτέ δεν δόθηκε η απαιτούμενη σοβαρότητα στις συχνές υπερχειλίσεις του Σπερχειού, ενός ποταμού που θεωρείται από τους πιο επικίνδυνους με κύρια χαρακτηριστικά την χειμαρρώδης μορφή του, την στερεοπαροχή καθώς και τους πολλούς χειμάρρους και παραπόταμους.

Η Γερμανική Τάφρος που κατασκευάστηκε από τους κατακτητές το 1944 και λειτουργεί ως αποστραγγιστική και η Νέα Τεχνική Κοίτη που κατασκευάστηκε το 1957 μήκους περίπου 10 χιλιομέτρων και ακολουθεί μια ευθύγραμμη πορεία προς τον Μαλλιακό, είναι τα μόνα σημαντικά αντιπλημμυρικά έργα στην περιοχή. Όλα τα άλλα έργα που έχουν γίνει μέχρι σήμερα, είναι αποσπασματικά με σημειακές παρεμβάσεις εκεί όπου εμφανίζονταν τα προβλήματα, αμφίβολης αποτελεσματικότητας, μη ικανά να δώσουν λύση στην προστασία της ζωής, της υγείας και της περιουσίας των πολιτών.

Οι αρμόδιες υπηρεσίες δεν έχουν κατανοήσει ότι η αντιπλημμυρική προστασία μπορεί να λειτουργήσει μόνο ως σύνολο, που θα παίρνει υπόψη της τη ροή του νερού από το βουνό μέχρι την θάλασσα από τις πηγές του Σπερχειού στην ορεινή δυτική Φθιώτιδα μέχρι τον Μαλιακό κόλπο. Αγνοούν ότι ένα κρίσιμο στοιχείο στην εξέλιξη του πλημμυρικού φαινομένου αποτελεί το μικρό πλάτος του ποταμού και το μικρό βάθος της κοίτης του, στο πεδινό του τμήμα. Θα πρέπει πάντα να υπάρχει μια γραμμή απορροής από το βουνό μέχρι την θάλασσα, μελετημένη να λειτουργήσει στις μέγιστες συνθήκες φορτίου στις κρίσιμες ώρες.

Η πλημμύρα εμφανίζεται όταν ο ποταμός υπερβεί τις όχθες του, δηλαδή όταν η ροή υπερβαίνει την χωρητικότητα του καναλιού του. Οι φερτές ύλες έχουν ως συνέπεια να δημιουργούν μικρές και μεγάλες νησίδες εντός της κοίτης του και να μειώνουν την διατομή του. Δεν χρειάζεται κανείς να είναι μηχανικός με ειδικότητα στην υδραυλική για να μπορέσει να κατανοήσει ότι όταν μειώνεις την διατομή του ποταμού στον κάμπο (το πλάτος του ποταμού στις Κομποτάδες είναι 20-25 μέτρα και στα όρια Λιανοκλαδίου Λουτρών Υπάτης είναι 130-150 μέτρα) τότε το αποτέλεσμα είναι η αύξηση της ταχύτητας του νερού και η υπερχείλιση, εφόσον οι όγκοι και οι ποσότητες του νερού της Βίστριζας ενισχύονται από τους ορμητικούς χειμάρρους, τα ρέμματα και τα νερά του Γοργοποτάμου, του Ξηριά και του Ασωπού στην πεδιάδα της Λαμίας, που αδυνατούν να εισέλθουν στον ήδη υπερχειλισμένο Σπερχειό. Η μόνη λύση για την αντιμετώπιση του προβλήματος, είναι η καθυστέρηση της ροής των νερών από τα βουνά (ειδικά της Όθρυος στο οποίο αναπτύσσονται αρκετά ρέμματα με μικρές λεκάνες απορροής, με απότομες πλαγιές οι οποίες συντελούν στην γρήγορη αποστράγγισή τους) με φράγματα συγκράτησης των φερτών υλικών, με κορμοδέματα και κλαδοδέματα, και με όλα τα μέσα που προβλέπει η επιστήμη για να είναι εφικτή η μείωση του όγκου της στερεοπαροχής και της δυναμικής του νερού.

Σε όλα τα παραπάνω και στους σημαντικούς παράγοντες εμφάνισης καταστροφικών πλημμυρών, θα πρέπει να προστεθούν και οι δύο μεγάλοι μεταφορικοί άξονες η διπλή σιδηροδρομική γραμμή και ο Ε65 (παράλληλα έργα) που διαμορφώνονται τα τελευταία χρόνια στην περιοχή μας, τα οποία κατασκευάζονται κάθετα στα ρέματα, χωρίς να συνοδεύονται από αντίστοιχα αντιπλημμυρικά-υδρονομικά έργα, αλλά και της κακοδιαχείρισης του Σπερχειού και της κοιλάδας του τα τελευταία χρόνια, με την ευθυγράμμιση της κοίτης του, τις εκχερσώσεις και καταπατήσεις του παραποτάμιου δάσους. 

Επερωτάστε κ. Περιφερειάρχη

1.   Γιατί δεν προτάθηκε προς ένταξη η αντιπλημμυρική προστασία της κοιλάδας του Σπερχειού στο Εθνικό Πρόγραμμα αντιπλημμυρικής προστασίας που χρηματοδοτεί η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων με το ποσό των 355 εκατομμυρίων - υλοποιείται από το Υπ. Υποδομών και προβλέπει την υπερύψωση αναχωμάτων ποταμών, την εκβάθυνση, την βελτίωση της αποστράγγισης ομβρίων υδάτων και την αύξηση της ικανότητας συγκράτησης των πλημμυρικών υδάτων στις πόλεις και τις περιοχές που έχουν αναγνωριστεί ως ευάλωτες.

2.   Ποιες πρωτοβουλίες προτίθεστε να αναλάβετε, για την εξασφάλιση χρηματοδότησης, έτσι ώστε να ξεκινήσουν άμεσα τα αναγκαία αντιπλημμυρικά έργα για την αποτελεσματική προστασία των κατοίκων της περιοχής και των περιουσιών τους;

3.  Με το ΦΕΚ 4943/Β/2018 δόθηκε εντολή από τον αρμόδιο υπουργό Υποδομών και Μεταφορών κ. Σπίρτζη, για εκπόνηση οριστικής μελέτης για την αντιμετώπιση προβλημάτων από πλημμυρικά φαινόμενα σε περιοχές ανάντη και κατάντη των αυτοκινητοδρόμων και εκτός των ορίων του έργου παραχώρησης που περιλαμβάνουν και την περιοχή της κοιλάδας του Σπερχειού. Σε ποιο στάδιο ωριμότητας βρίσκεται η συγκεκριμένη μελέτη;