Του Περιφερειακού Συμβούλου
Γεωργίου Σκούρα
Προς τον Περιφερειάρχη Στερεάς Ελλάδας
Θέμα: «Το Πλατανόδασος του Σπερχειού αργοπεθαίνει από θανατηφόρα ασθένεια»
Μια τεράστια οικολογική καταστροφή είναι σε εξέλιξη με ανυπολόγιστες περιβαλλοντικές και
οικονομικές συνέπειες. Τα αιωνόβια πλατάνια στο πλατανόδασος Σπερχειού πεθαίνουν το ένα μετά το άλλο, νικημένα από την ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους και την ανθρώπινη αδιαφορία.
Πλατάνια δεκάδων και εκατοντάδων ετών, ξαφνικά πλήττονται από απότομες και ολικές ξηράνσεις και χάνονται σε μικρό σχετικό διάστημα. Τα νεαρά δένδρα συνήθως νεκρώνονται σε χρόνο μικρότερο των δύο ετών, ενώ τα μεγαλύτερα μπορούν να επιβιώσουν για αρκετά χρόνια μετά την προσβολή τους, ωστόσο ο θάνατος των προσβεβλημένων φυτών είναι αναπόφευκτος.
Είναι ίσως η πλέον καταστροφική ασθένεια του πλατάνου διεθνώς, η οποία προκαλεί νέκρωση
των συγκεκριμένων δένδρων που οφείλεται στον μύκητα Ceratocystis platani. Το δένδρο που θα μολυνθεί από τον συγκεκριμένο μύκητα, σταδιακά θα νεκρωθεί, μολύνοντας και άλλα τριγύρω του κυρίως μέσου του ριζικού συστήματος, ενώ δεν υπάρχει καμία θεραπεία και κανένας τρόπος αντιμετώπισης.
Το πρόβλημα δεν είναι καινούργιο. Αρχικά το μεταχρωματικό έλκος (ονομάζεται έτσι επειδή ένα από τα συμπτώματα του είναι ο μεταχρωματισμός του ξύλου, το οποίο παίρνει το χρώμα καστανό ή καφέ) εντοπίστηκε στην Μεσσηνία το 2003 και σταδιακά άρχισε η μετάδοσή του προς τα βόρεια.
Μέσα σε μια δεκαετία επεκτάθηκε σε όλη την Πελοπόννησο και το 2013 εντοπίστηκε στην Ήπειρο απειλώντας σημαντικά παραποτάμια οικοσυστήματα. Το 2011 άρρωστα δένδρα βρέθηκαν στην Θεσσαλία, το 2015 σε φυτώριο στην Φθιώτιδα και την διετία 2016-17 σε Αιτωλοακαρνανία, Φωκίδα, Ευρυτανία, Εύβοια και στο πλατανόδασος του Σπερχειού.
Οι ανθρώπινες δραστηριότητες είναι αυτές που ευθύνονται για την διασπορά του εξαιρετικού αυτού μεταδοτικού μύκητα που σκοτώνει τα αιωνόβια πλατάνια. Τα μηχανήματα εκσκαφής που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή οδικών έργων, αναπλάσεις πλατειών, πάρκων αλλά και καθαρισμού ποταμών και ρεμάτων, μεταφέρουν τον μύκητα από τις μολυσμένες σε άλλες περιοχές.
Το ίδιο συμβαίνει και με τα εργαλεία κοπής κλαδιών και δένδρων όπως πριόνια, αλυσοπρίονα και τσεκούρια.
Σύμφωνα με το ΥΠΑΑΤ (στην ιστοσελίδα του οποίου αναλύονται τα παραπάνω) και ειδικών φυτοπαθολόγων, το μοναδικό φάρμακο είναι η πρόληψη.
Σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της ασθένειας παίζει η ενημέρωση υπηρεσιών, εργοληπτών αλλά και των ίδιων των πολιτών. Θα πρέπει να αποφεύγεται η υλοτομία, η κλάδευση και η με οποιονδήποτε τρόπο πλήγωση των δένδρων πλατάνου, ιδιαίτερα σε περιοχές στις οποίες έχει εντοπιστεί η ασθένεια. Επιπλέον θα πρέπει να αποφεύγεται η είσοδος μηχανημάτων για πάσης φύσεως χωματουργικές εργασίες σε περιοχές που φύονται πλατάνια.
Επειδή το πλατανόδασος Σπερχειού είναι μοναδικό, σπάνιας ομορφιάς, πυκνό δάσος
πλατάνων, παρόχθιο κατά μήκος του ποταμού και ίσως το μεγαλύτερο στην Ελλάδα
Επειδή το μέγεθος της προσβολής στο πλατανόδασος είναι εκτεταμένο (τόσο στο τμήμα
Παλιουρίου – Καστριού, όσο και στο πλατανόδασος των Μεξιατών), αυτό έχει ως
αποτέλεσμα να νεκρώνεται μεγάλος αριθμός δένδρων. Γι΄αυτό απαιτείται άμεσα η λήψη
δραστικών μέτρων, ώστε να αποφευχθεί η ολοκληρωτική καταστροφή του, τόσο ως
πνεύμονα πρασίνου όσο και ως οικοσυστήματος.
Επειδή η μετάδοση της ασθένειας είναι πιθανό να γίνει και στα μεμονωμένα πλατάνια που
βρίσκονται σε πόλεις και χωριά της Στερεάς και αποτελούν τον φυσικό πλούτο της.
1. Τι πρωτοβουλίες έχει δρομολογήσει η Περιφέρεια Στερεάς και σε τι ενέργειες έχει προβεί για
την προστασία του πλατανόδασους του Σπερχειού ποταμού; Μπορεί να αντιμετωπιστεί η
ασθένεια ή έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις;
2. Σε τι ενέργειες έχει προχωρήσει η Περιφέρεια Στερεάς σε συνεργασία και με άλλους φορείς,
για τον περιορισμό της εξάπλωσης της θανατηφόρας αυτής ασθένειας σε περιοχές των
άλλων Περιφερειακών Ενοτήτων όπως της εκτεταμένης προσβολής των πλατάνων στην
Γραβιά, τα Καστέλια και την Βάργιανη στην Φωκίδα, του πανέμορφου πλατανόδασος του
Κηρέα που φτάνει μέχρι την πόλη του Μαντουδίου με τα ξερά πλατάνια κατά μήκος του
ποταμού να μένουν σκελετοί θυμίζοντας την πλούσια βλάστηση στην ήδη πληγείσα από τις
περσινές πυρκαγιές βόρεια Εύβοια, αλλά και πολλών περιοχών της Ευρυτανίας
(πλατανόδασος οικισμού Διάσελο, Ραπτόπουλο, Γρανίτσια, Πρασιά κλπ);
3. Τι ποσά έχουν διατεθεί για την καταπολέμηση του μύκητα και την πληροφόρηση των
υπηρεσιών, εργοληπτών
