Σάββατο 13 Απριλίου 2019

ΑΣΩΠΟΣ - Υπάρχει δυνατότητα επίλυσης του χρόνιου προβλήματος ρύπανσης?

της  Αλεξάνδρας  Γκικοπούλου* 

Η ανάδειξη του χρόνιου προβλήματος του ποταμού Ασωπού και η ανάγκη να ληφθούν μέτρα αποκατάστασής του, δεδομένου, μάλιστα, ότι πέραν του φυσικού οικοσυστήματος, συντρέχει άμεσος κίνδυνος και για την υγεία των κατοίκων,  οδήγησε στην απόφαση του Συμβουλίου της Επκρατείας (ΣτΕ 3943/2015 [Μετρα Αποκαταστασης Ασωπου]) στην έκδοση Απόφασης με την οποία καλείται η Διοίκηση χωρίς καμία περαιτέρω καθυστέρηση: 
α) να διακόψει τη λειτουργία όσων μονάδων δεν διαθέτουν σύστημα επεξεργασίας αποβλήτων ή λειτουργούν κατά παράβαση των σχετικών με την επεξεργασία αποβλήτων περιβαλλοντικών όρων, ώστε να αποφευχθεί η περαιτέρω ρύπανση του οικοσυστήματος, β) να επιλύσει το γενικότερο πρόβλημα επεξεργασίας αποβλήτων, είτε με την κατασκευή κεντρικής μονάδας, είτε με όποιοι αντίστοιχο έργο επιλέξει, ενόψει και των σχετικών μελετών, και γ) να λάβει τα κατάλληλα μέτρα αποκατάστασης του διαταραχθέντος οικοσυστήματος, μεταξύ των οποίων και το προεδρικό διάταγμα του άρθρου 23 του ν. 1650/1986 για το χαρακτηρισμό της περιοχής λεκάνης απορροής του χειμάρρου του Ασωπού ποταμού ως «Ζώνης Ειδικών Περιβαλλοντικών Ενισχύσεων», σύμφωνα με το άρθρο 23 του ν. 1650/1986.

 Πάρα πολλές μελέτες και έρευνες έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια για τη ρύπανση του ποταμού Ασωπού. Μεταξύ αυτών:

1. Αναγνωριστική υδρογεωλογική – υδροχημική έρευνα ποιοτικής επιβάρυνσης των υπόγειων νερών της ευρύτερης περιοχής της λεκάνης του Ασωπού ποταμού / ΙΓΜΕ Π. Γιαννουλόπουλος, 2008

2. Το πρόβλημα του Ασωπού ποταμού - Προτάσεις αντιμετώπισης του / ΤΕΕ 2009

3. Εμπειρογνωμοσύνη για την αξιολόγηση της υφιστάμενης ρύπανσης του Ασωπού ποταμού – Δ. Μαμάης /Δ. Δερματάς , 2011

4. Υδρογεωλογική και υδροχημική αξιολόγηση της υπόγειας υδροφορίας στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις ΧΑΛΚΟΡ ΑΕ, ΣΥΜΕΤΑΛ Α.Ε και  ΕΛΒΑΛ Α.Ε Οινοφύτων – Σχηματαρίου, ΙΓΜΕ – E.K.B.A.A 2013

5. Χρώμιο στα υπόγεια νερά της λεκάνης απορροής του Ασωπού ποταμού – Τεχνολογίες και έργα αποκατάστασης  - ερευνητικό πρόγραμμα CHARM-LIFE, 2015

6.  Προγραμματική σύμβαση το 2017, μεταξύ  ΕΚΠΑ και Περιφέρειας Αττικής για την ανάθεση έρευνας με τίτλο «Εξειδικευμένη έρευνα παρακολούθησης της Ποιότητας των Υδάτων της Λεκάνης του Ασωπού ποταμού- Εκτίμηση της Ρύπανσης /υποβάθμισης και ποιοτικής και ποσοτική διερεύνηση της προέλευσης και του εύρους/επιπέδων αυτής».

   Το 2016, με την 473/24.06.2016 Απόφαση αν.Υπ.Περιβ/ντος & Ενέργειας,  στο πλαίσιο της λήψης μέτρων αποκατάστασης στο γήπεδο της βιομηχανίας παραγωγής προϊόντων έλασης αλουμινίου της εταιρείας «ΕΛΒΑΛ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ» (με δ.τ. «ΕΛΒΑΛ Α.Ε.») στα Οινόφυτα Βοιωτίας, για την αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ζημίας (ρύπανση με χρώμιο) που διαπιστώθηκε στα υπόγεια ύδατα εντός ορίων του γηπέδου της δραστηριότητας, ανεξαρτήτως υπαιτιότητας του φορέα εκμετάλλευσης σύμφωνα με το Άρθρο 4 παρ. 1.α του Π.Δ. 148/2009, εγκρίνονται οι παρακάτω δράσειςα) υλοποίηση πιλοτικής δοκιμής αποκατάστασης, β) συνέχιση του προγράμματος παρακολούθησης των υπόγειων υδάτων στις υφιστάμενες υδρογεωτρήσεις, καθώς και η επέκταση αυτού μέσω της ανόρυξης νέων υδρογεωτρήσεων, γ) συνέχιση της διερεύνησης για τον εντοπισμό της προέλευσης (πηγής) της ρύπανσης και η άμεση απομάκρυνση αυτής (της πηγής) εφόσον εντοπιστεί. Η εκτέλεση του πιλοτικού έργου συνεχίζεται.

Η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, σε εφαρμογή της 207/2015 Απόφασης του Περιφερειακού Συμβουλίου, προγραμμάτισε την ανάθεση των εξής μελετών:

•    Μελέτη: "Οριοθέτηση και τοπικές διευθετήσεις στον Ασωπό ποταμό σε τμήμα 10 χλμ εντός του Ν.Βοιωτίας".  Η σύμβαση έχει υπογραφει και η μελέτη βρίσκεται στο στάδιο της έγκρισης της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.

•    "ΜΕΛΕΤΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΑΣΩΠΟΥ ΠOTAMOY ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ», προϋπολογισμού 407.405,81 €.  Πρόσφατα υπογράφτηκε η σύμβαση για την εκπόνηση της μελέτης (υποέργο 1) με προθεσμία εκπόνησης 25 μήνες. Περιλαμβάνει  την διερεύνηση της ρύπανσης στη βιομηχανική περιοχή Οινοφύτων, πέριξ της κοίτης του Ασωπού ποταμού, και συνοπτικά θα εκπονηθεί:  -Υδρογεωλογική – υδροχημική μελέτη των περιοχών αυτών. Γεωλογική χαρτογράφηση – σύνταξη γεωλογικού & υδρολιθικού χάρτη, κατασκευή πιεζομετρικού και υδροχημικού χάρτη και τέλος χημική ανάλυση νερού. -Παράδοση του προγράμματος εκτέλεσης των ερευνητικών γεωτρήσεων για την προκήρυξη του υποέργου 2.  -Την επίβλεψη της εκτέλεσης αυτών, καθώς και την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των εργαστηριακών αναλύσεων των δειγμάτων που θα ληφθούν από αυτές -Την μελέτη αποκατάστασης – απορρύπανσης  της ρυπασμένης περιοχής.  Προθεσμία εκπόνησης της μελέτης 25 μήνες.

•     «ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΑΣΩΠΟΥ ΠOTAMOY ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ»,(υποέργο 2), προτεινόμενου προϋπολογισμού  421.072,52 €. Η μελέτη δεν έχει ανατεθεί ακόμη.  Περιλαμβάνει την  εκτέλεση των ερευνητικών εργασιών (ανόρυξη 24 γεωτρήσεων βάθους 20-60 μ) που απαιτούνται για την εκτέλεση του αντικειμένου του υποέργου 1 ήτοι τη διερεύνηση της ρύπανσης στη βιομηχανική περιοχή Οινοφύτων, πέριξ της κοίτης του Ασωπού ποταμού.  

Παρατηρούμε ότι μέχρι σήμερα, πλήθος μελετών έχουν ανατεθεί ή εκπονηθεί από την Διοίκηση (Υπ. Περιβάλλοντος, Περιφέρεια Αττικής, Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας) και από φορείς (ΤΕΕ, ΙΓΜΕ, ΕΚΠΑ,  ΕΜΠ ) με κοινό αντικείμενο, την έρευνα για τη ρύπανση του Ασωπού ποταμού. Αντίστοιχα μεγάλο ύψος κονδυλίων έχει διατεθεί για την εκπόνηση αυτών των μελετών.

Το ερώτημα είναι: Έχουμε καταλήξει στο αίτιο δημιουργίας της ρύπανσης του ποταμού? Έχουμε βρεί τον τρόπο απορρύπανσής του? Έχουμε εφαρμόσει τα μέτρα που προτείνει η Απόφαση ΣτΕ 3943/2015 ?

Αν όχι γιατί?


Μήπως η έλλειψη συντονισμού, συνεργασίας και ανταλλαγής δεδομένων μεταξύ Υπουργείου και Περιφερειών, δυσχεραίνει την επίλυση του προβλήματος?

Το πιλοτικό πρόγραμμα του ΥΠΕΝ εντός του γηπέδου της ΕΛΒΑΛ είναι σε εξέλιξη από το 2016. Στα πλαίσια αυτού του προγράμματος συντάχθηκε το υδρογεωλογικό μοντέλο, το οποίο εμπλουτίζεται συνεχώς με τα νέα ευρήματα και με όσα στοιχεία χορήγησαν οι υπηρεσίες στις οποίες απευθύνθηκε το ΥΠΕΝ/ΣΥΓΑΠΕΖ με έγγραφό της. Η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας δεν έδωσε στοιχεία στο ΥΠΕΝ, λόγω μη διαθέσιμου μητρώου στοιχείων με χημικές αναλύσεις επιφανειακών ή υπόγειων υδάτων στην επίμαχη περιοχή της μελέτης.

Η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας προχώρησε στην ανάθεση της μελέτης διερεύνησης ρύπανσης του π. Ασωπού, παρόλο που μεγάλο τμήμα του αντικειμένου της μελέτης είναι κοινό (υδρογεωλογικό μοντέλο, γεωτρήσεις, πρόταση απορρύπανσης) με το αντικείμενο της έρευνας του ΥΠΕΝ στο γήπεδο της ΕΛΒΑΛ.


Ο συνδυασμός "Στερεά.. Υπεροχής", σε περίπτωση ανάληψης της διοίκησης της Περιφέρειας, θα επιμείνει στο θέμα της διαρκούς συνεργασίας και συνέργειας με όλες τις διοικητικές Αρχές για την επίλυση του προβλήματος της ρύπανσης του Ασωπού, κάνοντας συνετή και αποτελεσματική διαχείριση των κονδυλίων που διαθέτει.


Εκτίμησή μας είναι ότι οι τρέχουσες μελέτες που έχουν ανατεθεί θα παρουσιάσουν τα αποτελέσματά τους μέσα στα επόμενα τρία(3) με πέντε(5) χρόνια. Μέχρι τότε, επειδή "προσέχουμε για να έχουμε", μέριμνά μας θα πρέπει να είναι η ΠΡΟΛΗΨΗ. Στην περιοχή του Ασωπού (50) τουλάχιστον βιομηχανίες συνεχίζουν κατόπιν αδείας να ρίχνουν τα επεξεργασμένα υγρά απόβλητά τους στο ποτάμι. Οφείλουμε να φροντίσουμε να γίνονται συστηματικά οι τακτικοί έλεγχοι στις βιομηχανίες της περιοχής του Ασωπού, όπως προβλέπουν και διατάσσουν οι Αποφάσεις Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) που έχουν εκδοθεί για την λειτουργία τους.

Σκοπός των τακτικών περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων (αρ.20 του Ν.4014/11) είναι να καταστεί αποτελεσματικότερος ο περιβαλλοντικός έλεγχος και να επιτευχθεί μεγαλύτερος βαθμός συμμόρφωσης των ελεγχόμενων εγκαταστάσεων, έργων και δραστηριοτήτων και επομένως μεγαλύτερος βαθμός προστασίας του περιβάλλοντος, μέσω του συστηματικού περιοδικού ελέγχου που θα γίνεται με καθορισμένη συχνότητα και βάσει εκτίμησης του περιβαλλοντικού κινδύνου κάθε δραστηριότητας.

Ελεγκτικά όργανα έχουν το ΥΠΕΝ, η Αποκ/νη Διοίκηση και η Περιφέρεια. Για την Περιφέρεια είναι οι υπηρεσίες της Δ/νσης Περιβ/ντος , τα Κλιμάκια Ελέγχου Ποιότητας Περιβ/ντος (ΚΕΠΠΕ) και οι αδειοδοτούσες αρχές (δ/νση Ανάπτυξης). Απαραίτητη προϋπόθεση οι υποστελεχωμένες υπηρεσίες της Περιφέρειας να αποκτήσουν νέα τεχνικά στελέχη και εργαστηριακό εξοπλισμό .

Οι τακτικές περιβαλλοντικές επιθεωρήσεις του Δημόσιου τομέα σε συνδυασμό με τις αποτελεσματικές προτάσεις των εξειδικευμένων μελετητών του ιδιωτικού τομέα, είναι η μεγαλύτερη εγγύηση ότι το πρόβλημα της ρύπανσης του ποταμού Ασωπού θα επιλυθεί σύντομα.


*Η Αλεξάνδρα Γκικοπούλου είναι Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ, πρώην Πρ/νη Τμ.Περιβ/ντος & Υδροοικονομίας Π.Ε.Β. Είναι υποψήφια Περιφερειακή Σύμβουλος με το συνδυασμό "Στερεά..Υπεροχής"
Επιστροφή στην Κορυφή