Γράφει η Αλεξάνδρα Γκικοπούλου.
Πολιτικός Μηχανικός
Μέλος της παράταξης "Στερεά Υπεροχής!"
ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ - ΚΩΠΑΪΔΑ (Απρίλιος 2020)
Για μια ακόμη φορά η ΚΩΠΑΪΔΑ πλημμύρισε.
Και η ίδια εικόνα επαναλήφθηκε...
Ο Κηφισός, οι τάφροι στο Κωπαϊδικό πεδίο ξεχείλισαν,
τα χωράφια κατακλύσθηκαν από νερά, οι καλλιέργειες
εξαφανίστηκαν...
Το σκηνικό ίδιο: η πολιτεία (Περιφέρεια, Δήμοι) να τρέχουν να βρουν λύσεις, με την απορία "μα αφού έγιναν έργα, αφού δόθηκαν χρήματα, γιατί πάλι τα ίδια;", το προσωπικό της Πολιτικής Προστασίας να επεμβαίνει φιλότιμα, να σώσει ό,τι μπορεί, οι αγρότες να αγανακτούν και να ελπίζουν στην αποζημίωση...
Δυστυχώς πάσχουμε από οργάνωση και προγραμματισμό σε κάθε βαθμίδα διοίκησης.
Τα βραχυπρόθεσμα βήματα επέμβασης -να λύσουμε το πρόβλημα τώρα και βλέπουμε αργότερα- δεν οδηγούν πουθενά. Όταν μάλιστα πρόκειται για την αντιμετώπιση φυσικού φαινομένου όπως είναι η έντονη βροχόπτωση, ο κίνδυνος πλημμύρας από υπερχείλιση ποταμού ή από θραύση-αστοχία ενός τεχνικού έργου (φράγμα Αλιάρτου), ή από παρεμπόδιση της ροής σε φραγμένους οχετούς ή γέφυρες, δεν μπορεί να αποφευχθεί.
Η περιοχή της Κωπαΐδας αποτελεί ένα πολύπλοκο υδροσύστημα, με αλληλεπιδράσεις επιφανειακών και υπογείων υδάτων και πολλές ανθρωπογενείς επεμβάσεις, που επηρεάζουν σημαντικά το υδατικό ισοζύγιο της περιοχής.
Η αποστράγγιση στην περιοχή γίνεται από πυκνό υδρογραφικό δίκτυο,πολυσχιδές, δεδομένης και της ύπαρξης μεγάλου αριθμού αρδευτικών καναλιών, που μεταφέρουν σημαντικό μέρος της απορροής: Τεχνητή κοίτη Βοιωτικού Κηφισού, Εσωτερική τάφρος, Κεντρική τάφρος, Τάφρος Μέλανα, δευτερεύουσες και τριτεύουσες τάφροι αποστράγγισης. Από αυτές οι τριτεύουσες τάφροι έχουν προ πολλών χρόνων μπαζωθεί από τους εκατέρωθεν ιδιοκτήτες γης. Τα νερά της λεκάνης συγκεντρώνονται σε ένα κεντρικό κανάλι (Συγκεντρωτική διώρυγα) και στη συνέχεια μέσω της Σήραγγας Καρδίτσας καταλήγουν στην Υλίκη και μέσω υπερχείλισης στην Παραλίμνη. Κατά τους μήνες της αρδευτικής περιόδου, η παροχή του Βοιωτικού Κηφισού εμποδίζεται (με πρόχειρα αναχώματα) να περάσει από τη Σήραγγα Καρδίτσας, προκειμένου το νερό αυτό να χρησιμοποιηθεί για άρδευση σε γειτονικές εκτάσεις.
Η αδυναμία των αποστραγγιστικών έργων στο Κωπαϊδικό πεδίο είναι η κύρια αιτία της δημιουργίας πλημμυρών.
Οι λόγοι είναι πολλοί και θα πρέπει να αντιμετωπιστούν ένας προς ένας.
Οι λόγοι είναι πολλοί και θα πρέπει να αντιμετωπιστούν ένας προς ένας.
Από μια διοίκηση όμως, που θα έχει σαν κύριο αντικείμενό της, την Κωπαΐδα.
Ένας νέος Οργανισμός Κωπαΐδας (με τη συμμετοχή ΟΤΑ Α & Β βαθμού, Φορέων αγροτών και άλλων φορέων δημοσίου συμφέροντος), θα είναι η τοπική δομή που θα ιδρυθεί στα πλαίσια μιας ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΧΩΡΙΚΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ (Ο.Χ.Ε).
Στη δομή αυτή θα ανατεθεί αποκλειστικά η αξιοποίηση και διαχείριση του υδατικού δυναμικού της περιοχής. Θα είναι αρμόδια και υπεύθυνη για την εύρυθμη λειτουργία της άρδευσης του Κωπαϊδικού πεδίου, για την συντήρηση των υδραυλικών έργων, για την αστυνόμευση αυτών από αυθαίρετες επεμβάσεις κλπ.
Η κρατική διοίκηση (ΥΠΕΝ, ΥΠΑΑΤ, ΥΠΥΜΕ κλπ) και οι Περιφέρειες, Δήμοι, λοιποί φορείς, θα διατηρήσουν τον επιτελικό τους ρόλο στον προγραμματισμό/ υλοποίηση των μελετών και έργων, και στην εποπτεία του φορέα.
Το βασικό εργαλείο για την επίλυση του προβλήματος είναι τα Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας (ΣΔΚΠ) που εγκρίθηκαν από το ΥΠΕΝ το 2018.
Στόχοι τους είναι η ΠΡΟΛΗΨΗ, η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ, η ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ και τέλος η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ.
Τα κυριότερα θέματα των ΣΔΚΠ συνοψίζονται στα εξής: οι υψηλές πλημμυρικές παροχές και η αδυναμία της κοίτης των υδατορεμάτων να παροχετεύσουν τις πλημμυρικές αιχμές, η μορφολογία αλλά και οι στενώσεις της κοίτης των υδατορεμάτων σε επιμέρους τμήματα, εξαιτίας της υδροχαρούς βλάστησης, της συσσώρευσης φερτών υλών και των διατομών κάποιων εγκάρσιων τεχνικών έργων, η ασαφής κοίτη χωρίς διαμορφωμένη διατομή, ο περιορισμός και η κάλυψη της κοίτης των υδατορεμάτων για την εξυπηρέτηση διάφορων ανθρωπογενών χρήσεων (μπάζωμα για αύξηση γεωργικής παραγωγής), η αποσπασματική αντιπλημμυρική προστασία.
Τα Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνου Πλημμύρας, δεν συνιστούν τεχνικές μελέτες για την κατασκευή των έργων, αλλά εργαλεία αξιολόγησης των αρνητικών συνεπειών από τις πλημμύρες, με στόχο τον καθορισμό αποτελεσματικής στρατηγικής για την διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας, αλλά και τον σχεδιασμό των κατάλληλων μέτρων προστασίας.
• Εκσυγχρονισμός και αποκατάσταση αποστραγγιστικών δικτύων.
• Σύνταξη Στρατηγικών Σχεδίων (Master Plan) Έργων Αντιπλημμυρικής Προστασίας.
• Επικαιροποίηση των Σχεδίων Έκτακτης Ανάγκης λαμβάνοντας υπόψη τους Χάρτες του ΣΔΚΠ και κωδικοποίηση έκτακτων ενεργειών αντιμετώπισης πλημμύρας/ Κατάρτιση μνημονίου ενεργειών σε τοπικό επίπεδο.
• Κωδικοποίηση Νομοθεσίας σε θέματα καθαρισμού και συντήρησης ρεμάτων-Κατάρτιση κανονισμού απαιτούμενων ενεργειών αποκατάστασης παροχετευτικότητας κοίτης ρεμάτων, συντήρησης και διαχείρισης της παρόχθιας βλάστησης.
• Ενίσχυση της τεχνικής, οργανωτικής και διοικητικής ικανότητας εμπλεκομένων φορέων σε θέματα αντιπλημμυρικής προστασίας.
• Αποκατάσταση γεωργικών εκμεταλλεύσεων από φυσικές καταστροφές.
• Προσδιορισμός θέσεων δανειοθαλάμων λήψης υλικών αποκατάστασης / συντήρησης αναχωμάτων σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.
